Als iedereen zijn eigen bord afveegt wordt de klas properder

Stop het jeremieer en het geëxperimenteer en geef het onderwijs terug aan de leerkrachten

De scholen zijn terug opgestart en de commentaren uit de academische en politieke wereld bulkten de laatste weken van masochisme, zelfkastijding, doemdenken en zwartepiet gedrag. Conner Rousseau voelde zich ook geroepen om rond te bazuinen dat de schuld voor de neergang van het onderwijs te wijten is aan een tekort aan leerkrachten. De echte oorzaak, de structurele nivellering omlaag, is in werkelijkheid al drie decennia geleden ingezet, toen de socialistische voorzitter nog zelf in de pampers lag. Rousseau moet eventjes aan zelfreflectie en introspectie doen, en ootmoedig bekennen dat de SP.A (nu Vooruit) in al die jaren de meeste ministers van onderwijs afleverde, met als absoluut dieptepunt de Brusselaar Pascal Smet in 2009.

Onderwijsexpert Dirk Van Damme werkte op de kabinetten van alle socialistische onderwijsministers, van Luc Van den Bossche tot Eddy Baldewijns en Frank Vandenbroucke, en zelfs voor Marleen Vanderpoorten (Open VLD) en Hilde Crevits (CD&V). De socialist Van Damme was net als de hele linkse onderwijselite doordrongen van de softe progressieve consensus op onderwijs die de focus legde op competentiegericht leren, op gelijke kansen, weg van kennis, excellentie en het verheffingsdenken. De standaarden en de kwaliteit van de eindtermen werden bewust lager gelegd, want te veel leerlingen met migratieachtergrond zouden immers mislukken.

Een jarenlang pervers beleid van nonchalance, van lage verwachtingen en van relativisme, van gelijke uitkomsten in plaats van gelijke kansen, en van diversiteit boven kwaliteit hebben een kanker in ons onderwijs veroorzaakt waardoor we steeds verder wegzakken in alle internationale rankings. Frank Vandenbroucke was als onderwijsminister zelfs de uitvinder van de perverse outputfinanciering. Universiteiten werden betoelaagd volgens het aantal einddiploma’s dat ze afleverden. Kwantiteit boven kwaliteit en diploma’s in de solden.

Van Damme slaat nu mea culpa maar de metastase woekert voort. Met de antiautoritaire opvoeding kwam de pamper- en de pretpedagogie aangewaaid. Geen punten meer maar sterretjes op het rapport en zittenblijven was uit de boze. Geen straffen meer, maar vermaningen. Met de invulboeken verdween het conceptueel inzicht en gingen de leerlingen minder goed schrijven, noteren en samenvatten. Door de taalverloedering ging het begrijpend lezen in vrije val. Leerwerkboeken zorgden voor wegwerpwijsheid, de zesjescultuur primeerde en de verslaving aan digitalisering werd gemakzucht. De indigestie aan veranderingen was eigenlijk al een oud zeer. “Moderne wiskunde” met cirkels en verzamelingen heeft bijvoorbeeld een halve eeuw geleden het laatste jaar van mijn humanioratijd verpest. Het leidde tot rekenkundig analfabetisme en Pythagoras werd uiteindelijk toch terug naar de klas gehaald.

In 2020 waren er 189.000 personeelsleden in ons onderwijs, nu 208.000. Op 10 jaar tijd steeg het aantal voltijds equivalente leerkrachten van 169.999 naar 185.235. Jaarlijkse kostprijs van ons onderwijssysteem: 16 miljard euro. Door de voorspelbare demografie zijn er nu meer leerlingen en zijn de babyboomers pensioengerechtigd, maar het is nodig om dieper in het glas te kijken om het lerarentekort te begrijpen. De verloning is correct evenals de werktijden en de vakantiedagen.

Volgens de Vlaamse Brede Heroverweging zijn er zelfs nergens zoveel leerkrachten per leerling als in Vlaanderen. Maar er worden bijvoorbeeld veel meer verloven opgenomen. Van zodra onderwijzers en onderwijzeressen vast benoemd zijn gaan velen over op een vier-vijfden tewerkstellingsstatuut. De enen kiezen om te “onthaasten” de anderen voor een lucratievere flexi-job, want je verliest quasi niets van je vast inkomen en je betaalt maar 10% belastingen op dit bijbaantje. De inrichtende macht moet dan telkens op zoek naar een jonge leerkracht die tussen de scholen pendelt om de gaten in de lesroosters op te vullen, en uiteindelijk ontmoedigd en uitgeput besluit het bord definitief af te vegen.

Scholen creëren ook hun eigen lerarentekort en -uitval. Voor één leerling kan een school ook al een nieuwe richting opstarten. Planlasten, een leerlingvolgdossier om de vorderingen van een scholier in kaart brengen moet in sommige scholen na elke les worden ingevuld, en ’s avonds nog eens. En sommigen hebben ook nog een begeleidingskaart. Een belastende demotiverende administratieve rompslomp, niet in opdracht van de onderwijsminister, maar van de onderwijskoepels die zelf verantwoordelijk zijn voor de didactiek en de leerplannen.

Taalleerkrachten verlaten gefrustreerd het onderwijs omdat vormcorrectheid en literatuur uit het leerplan zijn verdwenen. Grammaticale fouten mogen ze nog signaleren maar niet sanctioneren. De rij is eindeloos. Zij-instromers zijn een verrijking voor het onderwijs en een oplossing voor de vele vacatures. Maar de stugheid van de oerconservatieve vakbonden, die hen eerst terug enkele jaren op de schoolbanken wil plaatsen voor een bijkomend pedagogisch getuigschrift, zou de stroom al vlug kunnen laten opdrogen. En je moet zelfs geen school gelopen te hebben om te weten dat Weyts’ vernieuwende idee, om sommige excellerende leerkrachten te belonen met een bonus wegens hun specialisatie (zoals in de privé), op syndicaal verzet zou stuiten. Behalve de continue archaïsche schoolstrijd tussen de eeuwenoude onderwijsnetten, wordt elke vorm van concurrentie daar al als discriminatie weggezet.

De ideologische strijd tussen de onderwijsnetten om het grote pedagogische en didactische gelijk wordt al decennialang gevoerd op de rug van de leerlingen. Met 2.400 scholen en 750.000 leerlingen, 70% van het totaal, is het Katholiek onderwijs de dominante onderwijskoepel in ons land. Lieven Boeve, haar onderwijspaus, saboteerde constant het beleid van Onderwijsminister Ben Weyts (N-VA) die terecht meer accenten wil leggen op wiskunde, kennis en taal, die komaf wil maken met de zesjescultuur en die “excellere” propageert boven middelmatigheid.

Boeve onderhandelde bijvoorbeeld mee over de nieuwe eindtermen voor de tweede en derde graad in het secundair onderwijs, en liet zijn eigen akkoord daarna cynisch vernietigen door het Grondwettelijk Hof, met de zegen van Hilde Crevits (Cd&V). De theoloog Boeve is meer Farizeeër dan directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Hij was bijvoorbeeld de uitvinder van de dialoogscholen. Onderricht ondergeschikt aan godsdienst. Hij was de bezieler van het M-decreet en de nivellering omlaag van taal en kennis ten voordele van vaardigheden.

Koen Pelleriaux, socialistische apparatsjik en baas van het gemeenschapsonderwijs (GO), ontpopt zich ondertussen ook als een pedagogisch vliegwiel. De ene week vindt hij dat de lessen pas om 9 u ‘s morgens zouden mogen aanvatten, omdat de doetjes toch uitgeslapen moeten zijn. Een andere keer wil hij – naar Waals voorbeeld – de zomervakantie inkorten met twee weken. Het Franstalig onderwijs behoort ondertussen  tot de slechtste van de EU. Het zou een miljardenbesparing opleveren en het lerarentekort stante pede oplossen indien onze onderwijsnetten zouden fusioneren. Maar er zal nog eerder een bonte koe bevrucht worden door een muilezel dan een vrijage opgestart tussen de onderwijskoepels.

Terwijl de leerkrachten In Zuid-Korea gingen staken tegen de doorgeslagen bemoeizucht en de agressiviteit van de tijger- en helikopterouders, betoogt men hier tegen een bonus!  Stop het jeremieer en het geëxperimenteer en geef het onderwijs terug aan de leerkrachten.

Jean Marie Dedecker